Bruggen bouwen : Een verhaal over het fundament, de bouwstenen en het gereedschap voor een inclusieve leeromgeving

In haar inspirerende oratie Bruggen bouwen schetst Prof. dr. Anke de Boer, bijzonder hoogleraar Gespecialiseerd en Inclusief Onderwijs aan de Rijksuniversiteit Groningen, een urgente en hoopvolle visie: een onderwijssysteem waarin alle leerlingen, ongeacht hun ondersteuningsbehoeften, zich thuis voelen, samen leren en groeien. Haar verhaal begint met Jeffrey, een 13-jarige jongen die door zijn turbulente schoolloopbaan van het regulier onderwijs in het speciaal onderwijs belandde. Zijn wens – "Ik wil gewoon normaal zijn!" – staat symbool voor de uitdagingen die nog altijd bestaan in het Nederlandse onderwijs. Ondanks internationale verdragen en beleidsambities is inclusief onderwijs nog geen realiteit: gespecialiseerd en regulier onderwijs bestaan vaak als gescheiden werelden, met wachtlijsten en onvoldoende aansluiting.

De Boer introduceert vier bouwstenen om deze kloof te overbruggen. Allereerst benadrukt ze het belang van een inclusieve cultuur, waarbij positieve attitudes, zelfeffectiviteit van leraren en onderlinge samenwerking centraal staan. Vervolgens pleit ze voor zicht op leerlingstromen: door in- en uitstroom van leerlingen in het speciaal onderwijs beter te begrijpen, kunnen we tijdige en passende ondersteuning bieden. De derde bouwsteen is evidence-informed praktijken, zoals de inzet van onderwijsassistenten, en aanpakken voor het omgaan met uitdagend gedrag. De vierde bouwsteen gaat over het verstevigen van de sociale inclusie. Want, zo stelt De Boer, sociale inclusie is een voorwaarde voor optimale ontwikkeling van leerlingen. Eenzaamheid en gebrek aan vriendschappen kunnen verstrekkende gevolgen hebben voor zelfbeeld, motivatie en schoolsucces.

Om deze bouwstenen te realiseren, hebben we het juiste gereedschap nodig: een meetlat, die staat voor evidence-informed werken, een hamer en spijkers die staan voor de verbinding tussen onderzoek, beleid en praktijk, een vijl om scherpe randjes weg te halen, en een waterpas om de stem van de leerling centraal te stellen. De Boer’s boodschap is duidelijk: inclusief onderwijs is geen utopie, maar een gezamenlijke opdracht. Door onderzoek, beleid en praktijk te verbinden, en door leraren, leerlingen en hun leeromgeving te verstevigen, kunnen we onderwijs creëren waar iedereen telt.

Haar oproep is wervend en actueel: "Laten we bouwen aan een toekomst waarin geen enkele leerling zich ‘abnormaal’ hoeft te voelen, maar waarin iedereen welkom is – precies zoals Jeffrey dat verdient." Een inspirerende uitnodiging voor iedereen die gelooft in de kracht van verbinding en kansengelijkheid in het onderwijs.

Ontwerp en opmaak: LINE UP boek en media bv | Riëtte van Zwol
Illustraties: Erik en Annelot de Vries 
Auteursfoto: Shardee Labordus

Uitgegeven door University of Groningen Press
Broerstraat 4
9712 CP Groningen
https://ugp.rug.nl/