De malle(n)molen van het leven: Over vorm, ambivalentie en dynamiek in de uitwisseling over zin

Zingeving is een veelbesproken begrip in onder meer zorg en welzijn en op het werk. Maar zin ervaren, gaat niet vanzelf. Dat vraagt interactie met anderen. Toch is het niet vanzelfsprekend dat mensen uitwisselen over wat ertoe doet in het leven. Het is een opgave om te luisteren, om passende (beeld)taal vinden, en om dat begrijpelijk te communiceren. Soms lijkt dit zelfs onmogelijk, zeker wanneer levenservaringen ontwrichtend uitpakken zoals onder meer in de aardbevingsregio.

Wat belangrijk is, maar niet vanzelf gaat, moet geoefend. In haar oratie zet Muthert dan ook haar concept existentiële oefenruimte centraal: creatieve interacties en werkvormen -spel- bieden hier ruimte voor zin. Om mee te doen is spelvermogen gevraagd -met de psychologische bouwstenen vorm, ambivalentie en dynamiek. Daarbij wordt ook een balans gevraagd tussen twee bewegingen: samenleven (erbij horen) en autonomie (op jezelf staan). Bij een sterkere zelfgerichtheid (door bijvoorbeeld trauma, uitsluiting, individualisme, narcisme) wordt uitwisseling minder vanzelfsprekend. Vervolgens worden unieke ervaringen van zin of zinloosheid voor anderen ook minder relevant; niet gedeeld maakt onzichtbaar. Maar zonder gemeenschappelijk verhaal voelen mensen zich niet gehoord en gezien. Analoog leveren ook individuele zoektochten naar spiritualiteit niet automatisch zin.

In haar onderzoeksprojecten zet Muthert twee zaken centraal. Allereerst richt ze zich op ecosystemen waar zingeving gevraagd is. Daarbij gaat het meer om uitwisseling dan individuele beleving. Daarnaast onderzoekt zij met haar team hoe (kunst)objecten bijdragen aan zo’n uitwisseling in de publieke ruimte. Bevordering van uitwisseling en interactie, zo blijkt, biedt ruimte voor hernieuwde (gemeenschaps)zin, niet onbelangrijk in conflictrijke tijden.

Ontwerp en opmaak: LINE UP boek en media bv | Riëtte van Zwol
Portretfoto achterkant: Pjotr Wiese
Illustraties: Anne Stalinksi (https://annestalinski.com) 

Uitgegeven door University of Groningen Press
Broerstraat 4
9712 CP Groningen
https://ugp.rug.nl/

N.a.v. haar oratie is er een podcast met Hanneke Muthert opgenomen door Psyche & Geloof. De podcast vindt u hier:
https://www.buzzsprout.com/2440894/episodes/17368156-hanneke-muthert-existentiele-oefenruimte