De verlokkingen van data en het maatschappelijke belang

Maatschappelijk functioneren zonder data achter te laten is niet meer mogelijk. Deze data worden gretig gebruikt door bedrijven en de overheid. Of om geld mee te verdienen of om maatschappelijke doelen mee te bereiken. Maar wanneer gaat dit te ver? Wanneer komen we tot de conclusie dat er veel te veel data door bedrijven en overheden gebruikt worden en dat er geen enkel moment is waarop je onbewaakt je gang kan gaan? Met name nu onze data ook gebruikt gaan worden voor de ontwikkeling van AI liggen ongelukken op de loer. Juist daarom moeten bedrijven en overheden veel meer doen om te voorkomen dat een ‘digitale extinction rebellion’ over een aantal jaren nodig is. Hierover vertelt Aline Klingenberg in haar oratie op 6 oktober 2023.

Bedrijven moeten zich bij het gebruik van data van personen niet slechts door commerciële belangen laten leiden, het maatschappelijke belang moet een zware rol krijgen. Hier ligt een rol voor de toezichthouder en de rechter.

De overheid kan dat al, als ze wil. Bij het beoordelen van de rechtmatigheid van een verwerking van persoonsgegevens kan de overheid nu al kijken naar de optelsom van het totaal van verwerkingen: wordt dit allemaal niet veel te veel?

Dit geldt ook voor de maatschappij in het klein die de RUG vormt. In het onderwijs bijvoorbeeld wordt elke stap die studenten op de digitale leeromgeving zetten gevolgd. Maar moeten we bij het academisch onderwijs niet juist de vrije discussie en gedachtenvorming vooropzetten en moet daarom nu niet juist het ‘digitale schoolplein’ van de RUG vrij zijn van het volgen van studenten?

Het recht loopt altijd achter maatschappelijke ontwikkelingen aan. In deze tijd vragen grote vraagstukken om een oplossing. Data kunnen daar een rol in spelen. Het gaat om de vraag hoe dit op een verantwoorde manier voor elkaar te krijgen.

Omslagontwerp en opmaak: LINE UP boek en media bv | Riëtte van Zwol
Voorkant: Ulysses and the Sirens, 1891, John William Waterhouse,
National Gallery of Victoria, Melbourne, Purchased, 1891, © Public Domain,
https://www.ngv.vic.gov.au/explore/collection/work/4457/
Auteursfoto: Douwe de Boer (https://www.douwedeboer.nl/)

Uitgegeven door University of Groningen Press
Broerstraat 4
9712 CP Groningen
https://ugp.rug.nl/