Linguïstiek en het brein: theoretische, experimentele en klinische inzichten

Authors

Roel Jonkers
Rijksuniversiteit Groningen
https://orcid.org/0000-0002-0223-1596

Synopsis

Oratie uitgesproken door prof. dr. Roel Jonkers op 20 oktober 2023 bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar  Neurolinguïstiek aan de Faculteit Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen.

De neurolinguïstiek brengt kennis uit de taalwetenschappen, de psychologie en de neurowetenschappen samen, met als uitgangspunt de taal. Daarbij gaat het om het spreken, begrijpen, lezen en schrijven van taal, op zowel woord- als zinsniveau. De kennis van taal richt zich hierbij op drie  aspecten van de taalkunde: we bestuderen de losse klanken van taal via de fonologie, de woorden via de semantiek en de  zinsbouw via de syntaxis. Wat we willen weten is hoe deze onderdelen van de taalkunde gerepresenteerd liggen in ons brein en  hoe de processen van klank-, woord- en zinsproductie in het brein in hun werk gaan. Om meer over deze processen te weten te  komen hebben we twee methodes tot onze beschikking. We kunnen technieken gebruiken, zoals EEG, TMS of EMA, maar een  andere belangrijke bron van informatie vormt de taalpathologie. Kinderen en volwassenen met taal- en spraakstoornissen als  gevolg van hersenletsel, zoals bij afasie of tumoren of bij volwassenen met ziektes, als de ziekte van Parkinson of dementie,  kinderen met taalontwikkelingsstoornissen of dyslexie: hun taal- en spraakgebruik geeft inzicht in de werking van ons brein. 

Wij doen onderzoek allereerst vanuit een wetenschappelijk oogpunt. Theorievorming over taal- en spraakverwerkingsprocessen  kan niet zonder de input van de neurolinguïstiek. Maar natuurlijk is er een tweede belangrijke doel. Op basis van de kennis die we opdoen zijn we in staat om te komen tot een verbetering van de diagnostiek en behandeling van taal- en spraakstoornissen. In  zijn oratie zal Roel Jonkers op basis van recent en ongepubliceerd onderzoek naar de fonologische, semantische en syntactische  verwerking van taal, maar ook naar de stoornissen die in deze verwerking kunnen optreden, laten zien wat we toegevoegd  hebben en hopen toe te voegen aan de kennis over ons brein en over de betreffende stoornissen. 

Omslagontwerp en opmaak: LINE UP boek en media bv | Riëtte van Zwol
Illustratie voorkant: Effy Ntemou
Auteursfoto: Ronnie Zeemering – (https://www.zeemeringmedia.nl/)

Uitgegeven door University of Groningen Press
Broerstraat 4
9712 CP Groningen
https://ugp.rug.nl/

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Roel Jonkers, Rijksuniversiteit Groningen

Roel Jonkers (1969) studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit Groningen. Daarna deed hij daar ook promotieonderzoek naar het gebruik van werkwoorden door mensen met afasie. In  2021 werd hij hoogleraar Neurolinguïstiek. Het onderzoek van Jonkers richt zich behalve op de  verwerking van werkwoorden door personen met afasie en dementie ook op verworven  spraakstoornissen, zoals spraakapraxie, hypokinetische dysartrie (ziekte van Parkinson) en het Foreign  Accent Syndrome. Ook is Jonkers betrokken (geweest) bij de ontwikkeling van diagnostisch en  therapeutisch materiaal voor personen met verworven spraak- of taalstoornissen.
Jonkers is directeur van het consortium van de European Master in Clinical Linguistics, een joint master  programma met de universiteiten van Gent en Joensuu, dat inmiddels al vier keer Erasmus Mundus  subsidie heeft verkregen. Hij is ook voorzitter van de Scientific board van de Europese Science of Aphasia  conferenties. Verder was hij van 2018 tot 2022 vice-decaan in bestuur van de faculteit Letteren aan de  RUG. Tenslotte is Jonkers sinds 2018 voorzitter van Afasienet.

cover page inaugural lecture Roel Jonkers

Downloads

Published

October 20, 2023

Keywords:

Faculteit der Letteren, Faculty of Arts, Oratie, Inaugurele Rede, Inaugural Lecture, Rijksuniversiteit Groningen, University of Groningen, Roel Jonkers