Ondermijnend bestuursrecht: De aanpak van georganiseerde criminaliteit op lokaal niveau

Het lokale bestuur wordt in toenemende mate geconfronteerd met de gevolgen van georganiseerde criminaliteit, resulterend in schietpartijen, explosies, ontmanteling van hennepplantages en drugslabs. Albertjan Tollenaar gaat in zijn oratie in op de instrumenten die een gemeentebestuur kan inzetten, en de effectiviteit hiervan.

Wet Bibob
Het gemeentebestuur heeft tal van bevoegdheden om georganiseerde criminaliteit een voet dwars te zetten, variërend van het sluiten van panden tot het intrekken van vergunningen en subsidies op grond van de Wet Bibob (Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur). Deze wet is in de loop der tijd uitgebreid en stelt bestuursorganen in staat om beschikkingen te weigeren of intrekken als er vermoedens van crimineel gebruik zijn.

Complex
Hoewel de Wet Bibob effectief kan zijn, is de toepassing ervan complex en vereist deze wet bijzondere expertise. Het verzamelen van informatie over mogelijke strafbare feiten, zelfs zonder dat daar een veroordeling aan ten grondslag ligt, en het afwegen van de evenredigheid van de toepassing van de wet, zijn ingewikkeld. Daar komt bij dat deze beslissingen verregaande gevolgen hebben, wat een indringende rechterlijke toets rechtvaardigt.

Behoefte aan aanvullende instrumenten
De rechter lijkt de laatste jaren inderdaad indringender naar deze beslissingen te kijken. Dat leidt tot onzekerheid bij het bestuursorgaan, waardoor toepassing van de Wet Bibob onaantrekkelijk wordt. Aan de andere kant komt de rechterlijke controle voor de burger veelal te laat. Zo wordt de keuze om een Bibob-onderzoek te starten niet achteraf getoetst. Daarom is er behoefte aan aanvullende instrumenten voor bestuurlijke controle. Dit leidt tot een pleidooi voor rechtstatelijke governance, waarbij alternatieve mechanismen worden geïmplementeerd om bestuursorganen beter toe te rusten bij de toepassing van het instrumentarium bij de aanpak van georganiseerde criminaliteit.

Ontwerp en opmaak: LINE UP boek en media bv | Riëtte van Zwol
Illustratie voorkant: RIEC Midden-Nederland
Auteursfoto: Douwe de Boer (https://www.douwedeboer.nl/)

Uitgegeven door University of Groningen Press
Broerstraat 4
9712 CP Groningen
https://ugp.rug.nl/